Algemeen
Acanthosis nigricans (afgekort als AN) is een huidafwijking waarbij de huid donkerder wordt (hyperpigmentatie) en dikker wordt (hyperkeratose). Meestal komt dit voor in huidplooien, zoals de oksels, liezen en nek, en krijgt de aangetaste huid vaak een fluweelachtig uiterlijk. AN treft zowel mannen als vrouwen en kan op elke leeftijd optreden, maar komt vaker voor bij mensen met een donkere huidskleur. Het is eigenlijk geen op zichzelf staande huidziekte, maar eerder een teken van een onderliggende aandoening. In westerse samenlevingen wordt AN vaak geassocieerd met obesitas en diabetes type 2.

Wat is de oorzaak?
De precieze oorzaak van acanthosis nigricans is nog niet volledig bekend, maar er lijkt een verband te zijn met insulineresistentie, vooral vanwege de relatie met obesitas en diabetes. Wrijving en irritatie in huidplooien spelen waarschijnlijk een rol bij het ontstaan, hoewel dit niet wetenschappelijk is bewezen. Risicofactoren zijn onder andere obesitas, endocriene of metabole aandoeningen, genetische syndromen, reacties op medicatie of in zeldzame gevallen, een interne maligniteit.

Hoe ziet acanthosis nigricans eruit?
De aangetaste huid in AN vertoont verdikking met een grijze tot bruinzwarte verkleuring, meestal in huidplooien. Het heeft een fluweelachtig tot wratachtig oppervlak, vaak in de nek en oksels, maar soms ook op andere plaatsen zoals tussen de billen, onder de borsten, in buikplooien, aan de buigzijde van de ellebogen of in de liezen. Symmetrie is kenmerkend, en soms ontstaan er huidtags in de donkere plekken.

De classificatie van acanthosis nigricans is gebaseerd op de onderliggende oorzaak, zoals obesitas, diabetes, syndromen, erfelijke factoren, medicatie-geïnduceerd, maligniteit, of een specifieke variant genaamd acrale acanthotische afwijking.

Hoe weet ik of ik AN heb?
De diagnose wordt meestal visueel gesteld, maar bij twijfel kan een huidbiopt worden genomen. Behandeling richt zich vaak op het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Lifestyle-veranderingen, zoals gewichtsverlies, zijn belangrijk. Lokale behandelingen richten zich voornamelijk op het cosmetische aspect, met middelen zoals retinoïden, lokale vitamine D-analogen, dermabrasie en laserbehandeling.

Wat te doen bij AN?
Als je acanthosis nigricans hebt, is het raadzaam om de onderliggende oorzaak aan te pakken, bijvoorbeeld door af te vallen en veranderingen in het dieet aan te brengen. Huis-, tuin- en keukenmiddeltjes worden niet sterk aanbevolen. Het beloop van AN is chronisch, maar bij een goedaardige onderliggende oorzaak heeft het meestal geen ernstige gevolgen, behalve mogelijk cosmetische zorgen. Bij een onderliggende maligniteit is de prognose echter vaak minder gunstig.

Twijfel je of je acanthosis nigricans hebt, neem contact op met een van onze dermatologen via 247dermatologist.