Allergie voor geneesmiddelen: symptomen, oorzaken en behandeling

In het kort

• Een geneesmiddelenallergie is een overgevoeligheidsreactie van het immuunsysteem op een medicijn.
• Symptomen variëren van huiduitslag en jeuk tot ernstige anafylaxie.
• Ongeveer 10-30% van alle bijwerkingen op geneesmiddelen uiten zich als huidreacties, waarvan slechts 5-10% een echte allergische reactie is.
• Veelvoorkomende allergenen zijn antibiotica, pijnstillers en anesthesiemedicatie.
• Behandeling kan bestaan uit antihistaminica, corticosteroïden of adrenaline-injecties.
• Een allergietest kan helpen bij het vaststellen van de oorzaak.

Wat is een allergie voor geneesmiddelen?

Een allergie voor geneesmiddelen ontstaat wanneer het immuunsysteem een medicijn ten onrechte als een schadelijke stof beschouwt en een afweerreactie opwekt. Dit kan leiden tot milde tot ernstige symptomen. Naast echte allergische reacties kunnen sommige geneesmiddelen ook pseudo-allergische reacties veroorzaken. Deze lijken op allergieën, maar worden niet door het immuunsysteem opgewekt. Middelen zoals contrastmiddelen en opiaten kunnen bijvoorbeeld direct mestcellen activeren, wat leidt tot histamine vrijgave en allergie-achtige klachten.

Wat merk je bij een allergische reactie op medicijnen?

De klachten kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de allergie:

• Milde reacties: huiduitslag, jeuk, roodheid en netelroos.
• Matige reacties: zwelling van het gezicht, lippen of ogen, benauwdheid en misselijkheid.
• Ernstige reacties (anafylaxie):
  • Ademhalingsproblemen en piepende ademhaling.
  • Snelle hartslag en bloeddrukdaling.
  • Opzwelling van de keel en slikproblemen.
  • Bewustzijnsverlies (direct medische hulp nodig).

Mogelijke oorzaken van een allergie voor geneesmiddelen

De meest voorkomende medicijnen die een allergische reactie kunnen uitlokken zijn:

• Antibiotica: vooral penicillines en cefalosporines.
• Pijnstillers: zoals NSAID’s (ibuprofen, diclofenac) en aspirine.
• Anesthesiemedicatie: zoals lidocaïne en spierverslappers.
• Contrastmiddelen: gebruikt bij medische beeldvorming.
• Anticonvulsiva: medicijnen tegen epilepsie.
• Chemotherapie: sommige kankerbehandelingen kunnen allergische reacties veroorzaken.

Is een allergie voor geneesmiddelen ernstig?

Een geneesmiddelenallergie kan mild zijn, maar in sommige gevallen levensbedreigend worden. Anafylaxie vereist direct medisch ingrijpen. In zeldzame gevallen kunnen geneesmiddelen ook ernstige huidaandoeningen veroorzaken, zoals het Stevens-Johnson-syndroom (SJS) of toxische epidermale necrolyse (TEN).

Wat kun je zelf doen bij een allergische reactie op een geneesmiddel?

• Stop direct met het medicijn en raadpleeg een arts.
• Gebruik een antihistaminicum om jeuk en huidreacties te verminderen.
• Bij zwelling of benauwdheid: zoek direct medische hulp.
• Bij anafylaxie: dien een adrenaline-injectie toe (EpiPen) en bel 112.

Behandelingen bij een allergie voor geneesmiddelen

• Antihistaminica: bij milde reacties zoals huiduitslag of jeuk.
• Corticosteroïden: bij ernstige ontstekingen of zwellingen.
• Adrenaline (EpiPen): bij een ernstige anafylactische reactie.
• Medicatie vervangen: de arts kan alternatieve medicijnen voorschrijven.
• Desensibilisatie: bij noodzakelijke medicatie kan onder toezicht van een arts een geleidelijke gewenningstherapie worden toegepast.

Hoe voorkom je een allergische reactie op geneesmiddelen?

• Informeer je arts altijd over eerdere allergische reacties op medicijnen.
• Draag een medisch ID-kaartje of armband met allergie-informatie.
• Laat bij twijfel een allergietest uitvoeren om specifieke triggers vast te stellen.
• Vermijd zelfmedicatie als je bekend bent met een geneesmiddelenallergie.

Wanneer bel je de huisarts bij een allergie voor geneesmiddelen?

Neem direct contact op met een arts als:

• Je huiduitslag of zwelling krijgt na het innemen van een medicijn.
• Je ademhalingsproblemen ervaart na medicatiegebruik.
• Je een voorgeschreven medicijn niet durft in te nemen door eerdere allergieën.
• Je vaker last hebt van onverklaarbare allergische reacties.

Maak een afspraak met een ervaren en gecertificeerde online dermatoloog

Wil je weten of je allergisch bent voor een medicijn en welke alternatieven er zijn? Of twijfel je of je verder actie moet ondernemen? Vraag dan een consult aan via onze app.

Bekijk de mogelijkheden.